مینا بن راضی غابشی، اعظم فرح بیجاری، غلامرضا دهشیری، ابوالقاسم مهری نژاد،
دوره ۲۰، شماره ۱۰۸ - ( زمستان ۱۴۰۰ (اسفند)، ۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه: سازمان جهانی بهداشت اخیراً یازدهمین نسخه تجدیدنظر شده در طبقه بندی بیماری ها را با گنجاندن اختلال تنیدگی پس ضربه ای پیچیده (complex PTSD) منتشر کرده است. در این نسخه، اختلال CPTSD به عنوان یک اختلال متشکل از علائم اختلال تنیدگی پس ضربه ای ساده (PTSD) و اختلال در سازماندهی خود (DSO) مطرح شد. به منظور تشخیص CPTSD، خرده مقیاس های PTSD (شامل؛ تجربه مجدد، اجتناب و تهدید) و خرده مقیاس های DSO (شامل؛ بدتنظیمی هیجانی، خودپنداشت منفی و آشفتگی در روابط بین فردی) باید وجود داشته باشد. با وجود تحقیقات در حال بررسی ساختار عاملی این اختلال، تا به امروز، هیچ تحقیقی در مورد بهترین معرف اختلال تنیدگی پس ضربه ای پیچیده به توافق نرسیده است.
هدف: هدف پژوهش حاضر، تهیه نسخه فارسی پرسشنامه بین المللی رویدادهای آسیب زا و بررسی ویژگی های روان سنجی آن در بین زنان ایرانی بود.
روش: ۲۵۹ زن ایرانی با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و نسخه فارسی پرسشنامه بین المللی رویدادهای آسیب زا (کلویتر، ۲۰۱۵) را تکمیل کردند. داده های به دست آمده با استفاده از شاخص های آلفای کرونباخ، قابلیت اعتماد مرکب و تحلیل عاملی تأییدی تحلیل شدند.
یافته ها: ضریب آلفای کرونباخ برای عامل PTSD برابر با ۰/۸۳ و عامل DSO برابر با ۰/۸۱ و نتایج قابلیت اعتماد مرکب آزمون نیز بالاتر از ۸/۰ بود. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که بار عاملی گویه ها بیشتر از ۰/۴ است و مقیاس از درستی سازه مناسبی برخوردار است.
نتیجه‌گیری: با توجه به مطلوب بودن خصوصیات روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه بین المللی رویدادهای آسیب زا، می توان استفاده از آن را به متخصصان حوزه روان شناسی در موقعیت های پژوهشی و تشخیصی پیشنهاد کرد.
عاطفه نجفی زاده، روشنک خدابخش پیرکلانی، اعظم فرح بیجاری،
دوره ۲۱، شماره ۱۱۲ - ( تابستان ۱۴۰۱(تیر)، ۱۴۰۱ )
چکیده
زمینه: رشد پس از آسیب به تغییرات مثبت تجربه شده پس از وقایع آسیب‌زا اشاره دارد. اگرچه رویدادهای استرس‌زا مانند مرگ همسر یا طلاق که به تغییر در ساختار خانواده منجر می‌شود، با تجربه‌های منفی مانند پریشانی روانشناختی و برخی بیماری‌های روانی مانند اختلال استرس پس از سانحه همراه است، اما برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این رویدادها منجر به مبارزه و تحمل روانی در فرد می‌شوند و فرصت‌های منحصر به فردی برای رشد در اختیار افراد قرار می‌دهند.
هدف: با توجه به شکاف تحقیقاتی در رابطه با اثرات مثبت رویارویی با طلاق در زنان، مطالعه حاضر با هدف تبیین مدل رشد پس از آسیب زنان مطلقه انجام شد.
روش: این پژوهش به شیوه کیفی و روش تئوری زمینه‌ای در سال ۱۳۹۹ در شهر تهران انجام شد. گروه نمونه با انتخاب ۱۹ زن مطلقه رشدیافته (با اذعان مشارکت‌کنندگان به تجربه رشد و کسب نمره دو انحراف استاندارد بالاتر از میانگین در آزمون رشد پس از آسیب تدسچی و کالهون (۱۹۹۶) توسط مشارکت‌کنندگان) به اشباع نظری رسید. روش نمونه‌گیری در ابتدا هدفمند بود و سپس برای اشباع مقوله‌ها از روش نمونه‌گیری نظری استفاده شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش مصاحبه نیمه‌ساختاریافته استفاده شد و سپس داده‌ها با روش نظام‌مند اشتراوس و کوربین تحلیل شدند.
یافتهها: تجزیه و تحلیل مصاحبه‌ها منجر به شناسایی ۱۳ مقوله اصلی و ۴۰ مقوله فرعی شد. رشد و شکوفایی پس از طلاق، مقوله مرکزی الگوی رشد پس از آسیب می‌باشد. دستیابی به رشد و شکوفایی به طور کلی می‌تواند محصول مواجهه با رنج و پذیرش آن، معنویت و عشق به فرزندان باشد. زمان به عنوان عامل مداخله‌گر استخراج شد. منابع حمایتی، عوامل شخصیتی و درونی به همراه زمینه‌های تربیتی و خانوادگی نیز به عنوان عوامل زمینه‌ای به رشد و شکوفایی کمک می‌کنند و راهبردهای رشدآفرین استخراج شده نیز شامل یاری‌جویی، چاره‌اندیشی، مدیریت افکار و هیجانات، انجام فعالیت‌های تسکین‌دهنده و آرامبخش و خودمراقبتی بود.
نتیجه‌گیری: پژوهش حاضر با شناسایی عوامل مؤثر بر رشد پس از آسیب، می‌تواند راهگشای روانشناسان و مشاوران جهت کاهش آسیب‌های طلاق و ارتقای رشد پس از طلاق باشد.
حنانه عبدی، اعظم فرح بیجاری، بتول احدی، روشنک خدابخش پیرکلانی،
دوره ۲۳، شماره ۱۳۷ - ( تابستان ۱۴۰۳(مرداد)، ۱۴۰۳ )
چکیده
زمینه: سوءمصرف مواد مخدر یکی از چالش های عمده در ایران و جهان می باشد و درمان موفق این اختلال مزمن همواره از مهمترین دغدغه های متخصصان این حوزه بوده است. شناخت علل اختصاصی عود اعتیاد و همچنین عوامل تسهیل کننده درمان موفق مبتنی بر تجارب مصرف کنندگان مواد تحت درمان، می تواند زمینه ساز مداخلات درمانی در این گروه باشد.
هدف: بنابراین هدف از انجام این پژوهش شناسایی موانع و تسهیل کننده های بهبودی پس از ترک بر اساس تجارب عمیق سوءمصرف کنندگان تحت درمان با سابقه عود است.
روش: در این مطالعه از رویکرد کیفی با شیوه تحلیل مضمون استفاده شد. شرکت کنندگان شامل تمامی مصرف کنندگان تحت درمان، والدین بیماران تحت درمان و درمانگران اعتیاد در پاییز و زمستان سال ۱۴۰۲ در شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند گزینش شدند. نمونه گیری به صورت نظری تا اشباع داده ها ادامه یافت. ۳۰ مصاحبه انفرادی ۴۵-۹۰ دقیقه ای انجام شده و داده ها به اشباع رسیدند. تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون (براون و کلارک) و با استفاده از نرم افزار MAXQDA نسخه ۲۰۲۲ صورت گرفت.
یافته ها: نتایج تحلیل مصاحبه با ۳۰ شرکت کننده در پژوهش منجر به استخراج ۴۸ مقوله مرتبه اول، ۱۲ مقوله سازمان دهنده، ۴ مقوله اصلی شد. موانع درمان موفق اعتیاد در دو مقوله اصلی محرک های درونی و بیرونی دسته بندی شد. محرک های درونی به سه مقوله سازمان دهنده ویژگی های شخصیتی-خلقی منفی، ضعف کارکردهای شناختی و ضعف های مهارتی تقسیم شد و محرک های بیرونی نیز در سه مقوله سازمان دهنده آسیب های خانوادگی، مسائل اجتماعی-اقتصادی آسیب زا و موانع مرتبط با درمان دسته بندی شد. همچنین تسهیل کننده های درمان در دو مقوله اصلی عوامل درونی و بیرونی تقسیم گردید. عوامل درونی تسهیل کننده به سه مقوله سازمان دهنده تقسیم شدند که عبارت بودند از ویژگی های شخصیتی، آموزش مهارت ها و تقویت کارکردهای شناختی و عوامل بیرونی تسهیل کننده درمان نیز در سه مقوله سازمان دهنده روابط خانوادگی امن و پذیرنده، حمایت و پذیرش اجتماعی و درمان متناسب و ادامه دار دسته بندی شد.
نتیجه گیری: موقعیت های پرخطر می توانند زمینه ساز شکست درمان و عود اعتیاد گردند، اما خبر خوب این است که می توان با شناسایی عوامل خطر عود در کنار شناسایی عوامل تسهیل کننده درمان از شکست درمان پیشگیری کرد. شناسایی عوامل ذکر شده علاوه بر افزایش دانش در این زمینه به متخصصان حوزه اعتیاد کمک می کند که این یافته ها را در طراحی مداخلات مناسب جهت پیشگیری از عود و توانبخشی موفق اعتیاد به کار گیرند.
