فاطمه فرزادی، ناصر بهروزی، منیجه شهنی ییلاق، مرتضی امیدیان،
دوره ۱۹، شماره ۹۶ - ( زمستان ۱۳۹۹ (اسفند) ۱۳۹۹ )
چکیده
زمینه: تاکنون ابزارهای زیادی برای تشخیص ابعاد کارکردهای اجرایی ساخته‌شده است. اما ابزاری که کارکردهای اجرایی پایه‌ای و زمینه‌های یادگیری - تحصیلی را برای تشخیص اختلال و تأخیر در کارکردهای اجرایی و یادگیری کودکان و نوجوانان در خود جای داده باشد مشاهده نشد. هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی شاخص‌های روانسنجی نسخه فارسی مقیاس کارکرد اجرایی و عملکرد توجه و یادگیری (کاستلانو، کرونبرگر و پیسونی، ۲۰۱۸) برای تشخیص اختلال و تأخیر در کارکردهای اجرایی و عملکرد یادگیری انجام گرفت. روش: طرح پژوهش حاضر، توصیفی - همبستگی از نوع تحلیل عاملی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کودکان و نوجوانان سنین ۷ تا ۱۷ ساله در سال تحصیلی ۹۹-۹۸ شهر اهواز بودند. که از این تعداد ۴۵۶ نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. به منظور جمع‌آوری داده‌ها از فهرست رتبه‌بندی رفتار عملکرد اجرایی جیویا و همکاران (۲۰۰۰)، مقیاس کوتاه شده رفتار بیش‌فعالی - مشکلات توجه و علائم نافرمانی لوی و همکاران (۲۰۱۳)، مقیاس کارکرد اجرایی و عملکرد توجه و یادگیری کاستلانو و همکاران (۲۰۱۸)، و ابزارهای عصب روانشناختی شامل: تکلیف سیمون یاماگوچی و پروکتور (۲۰۱۲)، آزمون استروپ – رنگواژه گلدن (۱۹۷۸) و آزمون پیشرفت تحصیلی وودکاک (۲۰۰۱) استفاده شد. یافته ها: نتایج تحلیلی عاملی تأییدی حاکی از برازش مطلوب مدل با داده‌ها دارد. نتایج ضریب آلفای کرونباخ (۰/۹۰) نشان‌دهنده همسانی درونی مقیاس بود. افزون بر این، همبستگی بین مقیاس کارکرد اجرایی و عملکرد توجه و یادگیری و خرده مقیاس‌های مربوطه در فهرست رتبه‌بندی رفتار عملکرد اجرایی، مقیاس کوتاه شده رفتار بیش‌فعالی - مشکلات توجه و علائم نافرمانی و ابزارهای عصب روانشناختی، حاکی از اعتبار ساختاری عالی و درونی در بین چک‌لیست‌های رفتاری است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد مقیاس کارکرد اجرایی، عملکرد توجه و یادگیری ابزاری قابل اعتماد و معتبر برای کاربرد در پژوهش‌های آزمایشی، و حتی محیط‌های کلینیکی برای تشخیص افرادی است که با نقص یا تأخیر در کارکردهای اجرایی و مشکلات تحصیلی روبرو هستند.
