بررسی مدل معادلات و روابط ساختاری متغیرهای روان‌رنجورخویی و وظیفه‌شناسی در زلزله‌زدگان دارای تجربه استرس پس از سانحه

احمدی, پویان; عارفی, مختار; یوسفی, ناصر

doi:10.61186/jps.23.140.219

پیام خود را بنویسید

ارسال به ایمیل

دوره 23، شماره 140 - ( پاییز 1403(آبان)، 1403 ) جلد 23 شماره 140 صفحات 235-219 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.61186/jps.23.140.219

Mendeley

Zotero

RefWorks

Ahmadi P, Arefi M, Yousefi N. (2024). Examining the equation model and structural relationships of neuroticism and conscientiousness variables in earthquake victims with post-traumatic stress experience. Journal of Psychological Science. 23(140), 219-235. doi:10.61186/jps.23.140.219
URL: http://psychologicalscience.ir/article-1-1844-fa.html

احمدی پویان، عارفی مختار، یوسفی ناصر. بررسی مدل معادلات و روابط ساختاری متغیرهای روان‌رنجورخویی و وظیفه‌شناسی در زلزله‌زدگان دارای تجربه استرس پس از سانحه مجله علوم روانشناختی 1403; 23 (140) :235-219 10.61186/jps.23.140.219

URL: http://psychologicalscience.ir/article-1-1844-fa.html

بررسی مدل معادلات و روابط ساختاری متغیرهای روان‌رنجورخویی و وظیفه‌شناسی در زلزله‌زدگان دارای تجربه استرس پس از سانحه

پویان احمدی

، مختار عارفی^*

، ناصر یوسفی

دانشیار، گروه روانشناسی و مشاوره، واحدکرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران. ، arefimokhtar@yahoo.com

چکیده: (632 مشاهده)

زمینه: اختلال استرس پس از سانحه، شایع‌ترین مشکل روانی پس از بلایا و حوادث است. مضامین دینی حاکی از این است که انسان به هنگام برخورد با شرایط تهدیدکننده، خدا را می‌خواند. تحقیقات آسیب شناسی روانی نیز نشان داده است که وقایع تکان‌دهنده و تهدیدکننده ممکن است در برخی از افراد مستعد، علائم اختلال استرس پس از سانحه را ایجاد نماید. همچنین پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ویژگی روان‌رنجورخویی می‌تواند ابتلا به استرس پس از سانحه را تشدید نماید.
هدف: این مطالعه با هدف، بررسی روابط ساختاری روان‌رنجورخویی و وظیفه‌شناسی در زلزله‌زدگان دارای تجربه استرس پس از سانحه با نقش میانجی گر باورهای دینی است.
روش: این پژوهش از نوع کاربردی، توصیفی-پیمایشی و همبستگی با مدل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل بازماندگان، زلزله منطقه ازگله کرمانشاه سال 1396 بود که در سال 1401 به عنوان جامعه آماری در نظر گرفته شدند. حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان و کرجسی به تعداد 384 نفر برآورد شد که مقیاس استرس پس از سانحه وددرز و همکاران ‌(1993)، مقیاس باورهای دینی آلپورت (1967) و ویژگی‌های شخصیت مککری و کوستا (2021) را تکمیل کردند. برای بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها از آزمون کلموگروف-اسمیرنوف و جهت بررسی همبستگی بین متغیرها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد. آزمون فرضیه ها با استفاده از نرم افزار ایموس 24 تجزیه و تحلیل شد.
یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن بود که باورهای دینی، نقش میانجی در رابطه روان‌رنجورخویی با استرس پس از سانحه را دارد. همچنین نتایج نشان داد که باورهای دینی، به طور معناداری رابطه وظیفه‌شناسی با استرس پس از سانحه را نعدیل می‌کند.
نتیجه‌گیری: با توجه نتایج پژوهش حاضر مبنی بر نقش واسطه ای باورهای دینی در رابطه شخصیت و استرس پس از سانحه در افراد زلزله زده پیشنهاد می‌شود درمانگران مداخلات درمانی خویش را با تأکید بر منابع و باورهای دینی طراحی کنند و در آموزش‌ها، ظرفیت‌ها و منابع مثبت آیینی افراد، مورد توجه متولیان سلامت روان قرار گیرد.

واژه‌های کلیدی: استرس پس از سانحه، باورهای دینی، زلزله‌زدگان استان کرمانشاه، ویژگی‌های شخصیتی

متن کامل [PDF 1380 kb] (208 دریافت)

نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1401/7/16 | پذیرش: 1402/3/10 | انتشار: 1403/6/6

فهرست منابع

1. مرآتی، علیرضا؛ ویسکرمی، حسنعلی و آوند، دنیا (1396). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر بهبود اختلال استرس پس از سانحه. فصلنامه علمی پژوهشی اندا و نجات، 10 (38)، 100-90.

2. URL: http://jorar.ir/article-1-439-fa.html

3. نجفی عطرین، یزدانبخش کامران، مومنی خدامراد. پیش‌بینی استرس آسیب‌زای ‌ثانویه و رشد پس‌ازسانحه جانشینی براساس تنظیم‌ شناختی ‌هیجان در پرستاران ارائه‌دهنده‌ خدمات به زلزله‌زدگان کرمانشاه. روان پرستاری. ۱۳۹۸; ۷ (۳) :۲۲-۳۰.

4. URL: http://ijpn.ir/article-1-1307-fa.html

5. توکل، محمد و فراهانی، هادی (1396). بررسی جامعه شناختی اختلالات روانی در سایگون و مقایسه آن با اراک. بررسی مسائل اجتماعی ایران. 9 (1)، 253-273.

6. DOI: 10.22059/ijsp.2018.65909

7. تقوی، سید محمدرضا و صدیق‌نژاد، فهیمه (1394). بررسی تأثیر مذهب بر بهبود اختلال استرس پس از سانحه. دومین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در علوم انسانی.

8. URL:https://civilica.com/doc/390538/.

9. امیری فاطمه، اسدی نوقابی فریبا، یوسفی هادی، مکی‌زاده وحید، مدنی عبدالحسین، آقاملایی تیمور و همکاران. استرس پس از سانحه و ارتباط آن با فرسودگی شغلی کارکنان در طول همه‌گیری کووید-۱۹. طب پیشگیری. ۱۴۰۰; ۸ (۲) :۵۸-۴۸.

10. DOI: 10.52547/jpm.8.2.58

11. عطاری مانا، خلعتبری جواد، کلهرنیا گلکار مریم. اثربخشی به خود دستوری باز پردازش (اسموکر) بر احساس تنهایی، نگرانی و استرس ادراک شده بیماران استرس پس از سانحه ناشی از زلزله کرمانشاه مجله علوم روانشناختی ۱۳۹۹; ۱۹ (۹۵) :۱۴۷۴-۱۴۶۵.

12. DOI:20.1001.1.17357462.1399.19.95.2.8

13. عیوضی، علیرضا؛ نوربالا، احمدعلی؛ میثمی، علی پاشا (1396). مقایسه شیوع اختلال استرس پس از سانحه، 18 ماه بعد از زلزله بم در دو شهر بم و کرمان. مجله علمی پژوهشی امداد و نجات، 1 و 2، 55-67.

14. URL: http://jorar.ir/article-1-254-fa.html

15. فروردین، مرضیه و یونسی، فلورا (1394). رابطه ی بین ویژگی‌های شخصیتی و جهت‌گیری مذهبی با سلامت‌روان سالمندان شهر شیراز. دومین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، علوم‌تربیتی و سبک زندگی.

16. URL: https://civilica.com/doc/498316

17. فتاحی، شهرام؛ الماسی، محتبی و رستمی، احسان (1391). بررسی رابطه ی عمل به باورهای دینی و ویژگی های شخصیتی با الگوی صحیح مصرف. همایش ملی فرهنگ‌سازی اصلاح رفتارهای اقتصادی درایران امروز.

18. URL: https://civilica.com/doc/209947

19. قهرمانی، زینب؛ حیدری، نرگس، شعبانی، مینا؛ اقوامی، مژگان السادات و حریری، مهری (1393). باورهای مذهبی و سلامت‌روان اعضای جامعه ی معلولین. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم-پزشکی زنجان، 22 (90)، 53-61.

20. URL: http://zums.ac.ir/journal/article-1-2524-fa.html

21. حاجی اسماعیلی، محمدرضا؛ عباسی، محمود؛ صفایی پور، لیلا؛ فانی، محمد؛ عبدالجباری، مرتضی؛ حسینی، سید مرتضی؛ باقرنژاد، فرزانه؛ شاه حسینی، علی‌اکبر؛ اکرمی، فروزان و واحدیان عظیمی، امیر (1395). تبیین مفهوم سلامت معنوی در جامعه ایرانی: تحلیل مفهوم تکاملی و مرور روایتی. مجله اخلاق پزشکی، 10 (35)، 77-115.

22. DOI: [DOI:10.22037/mej.v10i35.11969]

23. حسینی، سیده مونس (1395). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی و افسردگی در بین . دانشجویان پیام‌نور واحد نوراباد در سال 1394. سومین همایش ملی راهکارهای توسعه و ترویج علوم-تربیتی، روانشناسی، مشاوره و آموزش در ایران.

24. URL: https://civilica.com/doc/594632

25. کوشک آباد، مهین و علیزاده موسوی، ابراهیم (1393). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های دفاعی با جهت‌گیری مذهبی (درونی) در دانشجویان. دومین همایش ملی پژوهش و درمان در روانشناسی بالینی.

26. URL: https://civilica.com/doc/434438

27. لطیف، زهرا؛ رضوی، لیلا؛ جریان پور، پروانه و همایون، حمیده (1399). دین و سلامت‌روان. مطالعات راهبردی در علوم-انسانی و اسلامی. 3 (28)، 1-16.

28. URL: https://civilica.com/doc/1243359

29. Agbaria, Q., & Mokh, A. A. (2022). Coping with stress during the coronavirus outbreak: The contribution of big five personality traits and social support. International Journal of Mental Health and Addiction, 1-19.‌ DOI: 10.1007/s11469-021-00486-2. [DOI:10.1007/s11469-021-00486-2] [PMID] []

30. Amiri, F., Asadi Noqabi, F., Yousefi, H., Makizadeh, V., Madani, A., Aghamelai, T., & Zarei, F. (2021). Post-traumatic stress and its relationship with employee burnout during the covid-19 pandemic. Preventive Medicine, 8(2), 48-58. URL: 10.52547/jpm.8.2.58

31. Ashton, M. C., & Lee, K. (2021). A review of personality/religiousness associations. Current Opinion in Psychology, 40, 51-55.‌ https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2020.08.023 [DOI:10.1016/j.copsyc.2020.08.023.] [PMID]

32. Attari, M., Khalatbari, J., & Kalharnia Golkar, M. (2020). The effectiveness of self-directed reprocessing (Smoker) on feelings of loneliness, worry and perceived stress in post-traumatic stress patients caused by the Kermanshah earthquake. Journal of Psychological Sciences, 19(95), 1465-1473. http://doi.org/ 20.1001.1.17357462.1399.19.95.2.8

33. Bahari, R., Najib, M., Radhi, M. و & Ismail, M. (2014). Case Series: Religion and Spirituality as Intervention for Post Traumatic Stress Disorder Following Motor Vehicle Accidents. Malaysian Journal of Psychiatry Online Early, 4(1), 13-42. https://www.researchgate.net/publication/269166268_Case_Series_Religion_and_Spirituality_as_Intervention_for_Post_Traumatic_Stress_Disorder_Following_Motor_Vehicle_Accidents

34. Bussema, E. F., & Bussema, K. E. (2007). Gilead revisited: Faith and recovery. Psychiatric Rehabilitation Journal, 30, 301-305. https://doi.org/10.2975/30.4.2007.301.305 [DOI:10.2975/30.4.2007.301.305.] [PMID]

35. Chang, E. C., Chang, O. D., Li, M., Xi, Z., Liu, Y., Zhang, X., ... & Chen, X. (2018). Positive emotions, hope, and life satisfaction in Chinese adults: A test of the broaden-and-build model in accounting for subjective well-being in Chinese college students. The Journal of Positive Psychology, 14(6), 829-835.‌ https://doi.org/10.1080/17439760.2019.1579358 [DOI:10.1080/17439760.2019.1579358.]

36. Eyvazi, A.R., Nurbala, A.A., & Maithami, A.P. (2016). Comparison of the prevalence of post-traumatic stress disorder, 18 months after the Bam earthquake in the two cities of Bam and Kerman. Rescue, 8(2), 67-55. URL: http://jorar.ir/article-1-254-fa.html

37. Farvardin, M., & Yonesi, F. (2015). The relationship between personality traits, religious orientation and mental health of the elderly in Shiraz, the second international conference on psychology, educational sciences and lifestyle. https://civilica.com/doc/498316

38. Fatahi, S., Almasi, M., & Rostami, A. (2012). Investigating the relationship between practicing religious beliefs and personality traits with the correct pattern of consumption, the national conference on cultural reform of economic behavior in Iran today. https://civilica.com/doc/209947

39. Ghahrmani, Z., Heidari, N., Shabani, M., Aghvami, M., & Hariri, M. (2014). Religious beliefs and mental health of disabled community members. Scientific-Research Journal of Zanjan University of Medical Sciences, 22 (90), 61-53. http://zums.ac.ir/journal/article-1-2524-fa.html

40. Haji Ismaili, M.R., Abbasi, M., Safaipour, L., Fani, M., Abdul Jabari, M., & Hosseini, S.M. (2016). The concept of spiritual health in Iranian society: analysis of the evolutionary concept and review of the narrative. Journal of Medical Ethics, 10(35), 115-77. https://doi.org/10.21859/mej-103577 [DOI:10.22037/mej.v10i35.11969]

41. Herold, B., Stanley, A., Oltrogge, K., Alberto, T., Shackelford, P., Hunter, E., & Hughes, J. (2016). Post-traumatic stress disorder, sensory integration, and aquatic therapy: A scoping review. Occupational Therapy in Mental Health, 32(4), 392-399.‌ DOI:10.1080/0164212X.2016.1166355 [DOI:10.1080/0164212X.2016.1166355]

42. Hosseini, S.M. (2016). Investigating the relationship between personality traits and depression among Payam Noor students of Noorabad unit in 2014. The third national conference on strategies for the development and promotion of educational sciences, psychology, counseling and education in Iran, Tehran. https://civilica.com/doc/594632

43. Javaid, M., Jaaron, A.A.M. & Abdullah, N.H.B. (2022). Relationship between Big Five personality traits and knowledge sharing behaviour: moderating role of Islamic work ethics. Cross Cultural & Strategic Management, 29(1), 1-18. DOI:10.1108/CCSM-01-2021-0015. [DOI:10.1108/CCSM-01-2021-0015]

44. Koshkabad, M., & Alizadeh Mousavi, A. (2014). Investigating the relationship between personality traits and defensive styles with religious (internal) orientation in students, the second national conference on research and treatment in clinical psychology, Torbet Jam. https://civilica.com/doc/434438

45. Latif, Z., Razavi, L., Darapour, P., & Homayun, H. (2020). Religion and mental health. Research Journal of Strategic Studies in Humanities and Islamic Sciences, 3(28), 20-35. https://civilica.com/doc/1243359

46. Lee, J. Y., & Kim, J. (2021). Korean Christian Young Adults' Religiosity Affects Post-traumatic Growth: The Mediation Effects of Forgiveness and Gratitude. Journal of Religion and Health, 60, 3967-3977. DOI: 10.1007/s10943-021-01213-w [DOI:10.1007/s10943-021-01213-w] [PMID] []

47. Stefanovics, E., & Rosenheck,R. (2020). Gender Difference in Substance Use and Psychiatric Outcomes Among Dually Diagnosed Veterans Treated in Specialized Intensive PTSD Programs. Am J Prev Med, 54(1),e1 -e9. [DOI:10.1080/15504263.2020.1822569] [PMID]

48. Loue, S., & Sajatovic, M. (2008). Auditory and visual hallucinations in a sample of severely mentally ill Puerto Rican women: An examination of the cultural context. Mental Health, Religion & Culture, 11, 597-608. [DOI:10.1080/13674670701795971]

49. McCrae, R. R., & Costa Jr, P. T. (2021). Understanding persons: From Stern's personalistics to Five-Factor Theory. Personality and Individual Differences, 169, 109816.‌ DOI: [DOI:10.1016/j.paid.2020.109816]

50. Merati, A.R., Viskarmi, H., & Avand, D. (2018). The effectiveness of cognitive behavioral therapy on improving post-traumatic stress disorder. Rescue and Rescue Scientific Research Quarterly, 10 (38), 103-91. http://jorar.ir/article-1-439-fa.html

51. Mullins, R. J., Meeker, T. J., Vinch, P. M., Tulloch, I. K., Saffer, M. I., Chien, J. H., ... & Lenz, F. A. (2022). A Cross-Sectional Time Course of COVID-19 Related Worry, Perceived Stress, and General Anxiety in the Context of Post-Traumatic Stress Disorder-like Symptomatology. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(12), 7178.‌ DOI: 10.3390/ijerph19127178 [DOI:10.3390/ijerph19127178] [PMID] []

52. Najafi, A., Yazdanbakhsh, K., & Momeni, Kh. (2019). Prediction of secondary traumatic stress and post-traumatic growth based on cognitive emotion regulation in nurses providing services to Kermanshah earthquake victims. Journal of Psychiatric Nursing, 7(3), 23-30. http://ijpn.ir/article-1-1307-fa.html

53. Nikčevića, A., & Spadac, M. (2021). Modelling the contribution of the Big Five personality traits, health anxiety, and COVID-19 psychological distress to generalised anxiety and depressive symptoms during the COVID-19 pandemic. Journal of Affective Disorders,Volume, 279, Pages 578-584. [DOI:10.1016/j.jad.2020.10.053] [PMID] []

54. Phillips, R. E., III, & Stein, C. H. (2007). God's will, God's punishment, or God's limitations? Religious coping strategies reported by young adults living with serious mental illness. Journal of Clinical Psychology, 63, 529-540. DOI: 10.1002/jclp.20364 [DOI:10.1002/jclp.20364] [PMID]

55. Silveira, L. B., Oliveira, S. E. S. D., & Bandeira, D. R. (2018). Validity evidences of the Inventory of Personality Organization-Brasil (IPO-Br): Its relation with the Five-Factor Model of Personality. Trends in Psychology, 26, 1875-1889.‌‌ http://dx.doi.org/10.9788/TP2018.4-07Pt [DOI:10.9788/TP2018.4-07Pt]

56. Tagvi, S.M. R., & Sediqnejad, F. (2015). Investigating the effect of religion on recovery from post-traumatic stress disorder. The second national conference and the first international conference on new researches in humanities. https://civilica.com/doc/390538

57. Tavakli, M., & Farahani, H. (2017). Sociological study of mental disorders. Journal of Bioethics, 7(26), 7-21. DOI: [DOI:10.22037/bioeth.v7i26.20717.]

58. Vianello, R. (2012). Religious Beliefs and Personality Traits in Early Adolescence. International journal of Adolescence and Youth, 2, 287-296. [DOI:10.1080/02673843.1991.9747686]

59. Wagner, S., Pasca, R., & Crosina, J. (2016). Hostility in firefighters: personality and mental health, International Journal of Emergency Services, 5(1), 6-17. DOI:10.1108/IJES-09-2015-0021 [DOI:10.1108/IJES-09-2015-0021]

60. Weinberg, M., Gill, Sh., Besser, A., & Bass, J. (2021). Personality traits and trauma exposure: The relationship between personality traits, PTSD symptoms, stress, and negative affect following exposure to traumatic cues. Personality and Individual Differences, 177(3), 1-39. URL: [DOI:10.1016/j.paid.2021.110802]