آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
زمستان 1404(بهمن)،
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
گروه روانشناسی کودکان استثنایی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران. ، firozkiyoumarsi@gmail.com
چکیده: (27 مشاهده)
زمینه: مشکلات مربوط به پردازش دیداری-فضایی از چالش‌های شناختی شایع در دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه است که عملکرد تحصیلی آن‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، کمتر پژوهشی به طراحی یک مداخله یکپارچه پرداخته است که همزمان سه ضلع اصلی مثلث آموزشی یعنی دانش‌آموز، خانواده و معلم را توانمند سازد. عدم هماهنگی بین این سه ضلع، اثربخشی مداخلات را محدود می‌سازد.
هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین برنامه آموزشی سه‌سطحی (دانش‌آموز، خانواده، معلم) و بررسی اثربخشی آن بر پردازش دیداری فضایی در دانش-آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه بود.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کابردی از نظر روش آمیخته و اکتشافی بود که اولویت با مطالعه کیفی است و مقوله ها از بخش کیفی استخراج سپس برنامه مداخله بر اساس آن تدوین شد. در بخش کیفی، که با هدف استخراج مؤلفه‌های برنامه مداخله انجام شد، از روش تحلیل مضمون استفاده گردید. جامعه پژوهش شامل اساتید روانشناسی دانشگاه، متخصصین و درمانگران حوزه روانشناسی کودکان استثنایی بود که از میان آن‌ها ۱۰ نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری داده‌ها انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساختارمند بود. در بخش کمی، از طرح پژوهش شبه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون-پیگیری بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه (با تاکید بر اختلال ریاضی) در گروه سنی ۸ تا ۱۰ سال شهر تهران در سال تحصیلی 1403-1402 بود. از این جامعه، ۳۰ نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در مراحل سه‌گانه، آزمون هوش تهران-استانفورد-بینه بود. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آنالیز واریانس بااندازه گیری مکرر و با استفاده از نرم افزار SPSS-26 انجام شد.
یافتهها: نتایج بخش کیفی که از طریق تحلیل مضمون مصاحبه‌ها به دست آمد، منجر به شناسایی چهار مضمون اصلی برای ساختار برنامه آموزشی سه‌سطحی گردید. این مضامین عبارت بودند از: تقویت توجه و تمرکز، تقویت حافظه فعال، تقویت استدلال کمی، و تقویت پردازش دیداری-فضایی. در بخش کمی، نتایج تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر نشان داد که برنامه آموزشی مبتنی بر این مضامین، تأثیر معنادار و مثبتی بر بهبود نمرات پردازش دیداری-فضایی دانش‌آموزان در گروه آزمایش داشته است (05/0 >P). این بهبود در مرحله پس‌آزمون و پیگیری در مقایسه با پیش‌آزمون مشهود بود.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که یک برنامه آموزشی سه‌سطحی، که بر اساس مؤلفه‌های شناختی کلیدی (توجه، حافظه فعال، استدلال کمی و پردازش دیداری-فضایی) طراحی شده، رویکردی مؤثر و کاربردی برای بهبود پردازش دیداری-فضایی در دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه است. این یافته بر لزوم فراتر رفتن از مداخلات تک‌بعدی و متمرکز بر دانش‌آموز تأکید دارد. بنابراین، به درمانگران، مشاوران مدارس و طراحان برنامه‌های آموزشی پیشنهاد می‌شود تا با درگیر کردن همزمان خانواده و معلمان در فرآیند درمان، به پایداری و تعمیم‌پذیری اثربخشی مداخلات کمک کنند.
هدف: هدف پژوهش حاضر تدوین برنامه آموزشی سه‌سطحی (دانش‌آموز، خانواده، معلم) و بررسی اثربخشی آن بر پردازش دیداری فضایی در دانش-آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه بود.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کابردی از نظر روش آمیخته و اکتشافی بود که اولویت با مطالعه کیفی است و مقوله ها از بخش کیفی استخراج سپس برنامه مداخله بر اساس آن تدوین شد. در بخش کیفی، که با هدف استخراج مؤلفه‌های برنامه مداخله انجام شد، از روش تحلیل مضمون استفاده گردید. جامعه پژوهش شامل اساتید روانشناسی دانشگاه، متخصصین و درمانگران حوزه روانشناسی کودکان استثنایی بود که از میان آن‌ها ۱۰ نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری داده‌ها انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها، مصاحبه نیمه‌ساختارمند بود. در بخش کمی، از طرح پژوهش شبه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون-پیگیری بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه (با تاکید بر اختلال ریاضی) در گروه سنی ۸ تا ۱۰ سال شهر تهران در سال تحصیلی 1403-1402 بود. از این جامعه، ۳۰ نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در مراحل سه‌گانه، آزمون هوش تهران-استانفورد-بینه بود. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آنالیز واریانس بااندازه گیری مکرر و با استفاده از نرم افزار SPSS-26 انجام شد.
یافتهها: نتایج بخش کیفی که از طریق تحلیل مضمون مصاحبه‌ها به دست آمد، منجر به شناسایی چهار مضمون اصلی برای ساختار برنامه آموزشی سه‌سطحی گردید. این مضامین عبارت بودند از: تقویت توجه و تمرکز، تقویت حافظه فعال، تقویت استدلال کمی، و تقویت پردازش دیداری-فضایی. در بخش کمی، نتایج تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر نشان داد که برنامه آموزشی مبتنی بر این مضامین، تأثیر معنادار و مثبتی بر بهبود نمرات پردازش دیداری-فضایی دانش‌آموزان در گروه آزمایش داشته است (05/0 >P). این بهبود در مرحله پس‌آزمون و پیگیری در مقایسه با پیش‌آزمون مشهود بود.
نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که یک برنامه آموزشی سه‌سطحی، که بر اساس مؤلفه‌های شناختی کلیدی (توجه، حافظه فعال، استدلال کمی و پردازش دیداری-فضایی) طراحی شده، رویکردی مؤثر و کاربردی برای بهبود پردازش دیداری-فضایی در دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری ویژه است. این یافته بر لزوم فراتر رفتن از مداخلات تک‌بعدی و متمرکز بر دانش‌آموز تأکید دارد. بنابراین، به درمانگران، مشاوران مدارس و طراحان برنامه‌های آموزشی پیشنهاد می‌شود تا با درگیر کردن همزمان خانواده و معلمان در فرآیند درمان، به پایداری و تعمیم‌پذیری اثربخشی مداخلات کمک کنند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط مجوز کرییتیو کامنز (CC BY-NC-ND) قابل بازنشر است. |
This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0)