دوره 22، شماره 121 - ( بهار 1402(فروردین)، 1402 )
جلد 22 شماره 121 صفحات 170-153 |
برگشت به فهرست نسخه ها
استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. ، Arash98@gmail.com
چکیده: (1097 مشاهده)
زمینه: یکی از ابعاد روانشناختی سومصرف مواد مخدر که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است، احساس شرم و خود سرزنش‌گری است. مطالعات نشان داده است، خود سرزنش‌گری و احساس شرم از همان ابتدا می‌تواند فرد را به سمت اعتیاد سوق داده و او را در چرخه اعتیاد نگه دارد. یکی از الگوهای مداخله‌ای روانشناختی در درمان سومصرف مواد، طرحواره درمانی است، اما در مورد بررسی اثربخشی آن بر احساس شرم و خودسرزنش‌گری در جامعه مورد پژوهش، شکاف پژوهشی وجود دارد.
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی طرحواره‌درمانی بر احساس شرم و خودسرزنش‌گری بیماران تحت درمان نگهدارنده با متادون انجام شد.
روش: طرح پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه گواه و پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری شامل تمامی کلینیک‌های ترک اعتیاد منطقه 5 شهر تهران در سال‌های 1401-1400 بود که مراجعان تحت درمان نگهدارنده با متادون قرار داشتند. از میان افراد جامعه آماری، 30 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشهای چند مرحله‌ای انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه گمارده شدند. در جلسات مداخله طرحواره درمانی، از پروتکل یانگ (1999) و برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس‌های خودسرزنش‌گری (گیلبرت و همکاران، 2004) و احساس شرم (کوهن و همکاران، 2011) استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها نیز از آزمون تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر، آزمون تعقیبی بنفرونی و نرم‌افزار SPSS26 استفاده شد.
یافته ها: یافته‌های این پژوهش نشان داد که در گروه آزمایش (مداخله طرحواره‌درمانی)، نمرات پس آزمون و پیگیری خود سرزنش‌گری، احساس شرم و مؤلفه های آن ها در مقایسه با نمرات پیش آزمون به طور معناداری کاهش پیدا کرده است (0/001 P<). همچنین تفاوت معناداری در نمرات متغیرهای مذکور بین مراحل پس آزمون و پیگیری مشاهده نشد که نشان‌دهنده تداوم اثربخشی مداخله در مرحله پیگیری است (0/05 P>).
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های به دست آمده، این نتیجه حاصل می‌شود که طرحواره‌درمانی با بازسازی و بازنگری در طرحواره‌های ناساگار اولیه، باعث کاهش مشکلات احتمالی روانشناختی مانند خودسرزنش‌گری و احساس شرم در معتادین تحت درمان نگهدارنده با متادون می‌شود. بنابراین، تکرار آزمایش در گروه‌های دیگر و نمونه های بیشتر پیشنهاد می‌شود.
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی طرحواره‌درمانی بر احساس شرم و خودسرزنش‌گری بیماران تحت درمان نگهدارنده با متادون انجام شد.
روش: طرح پژوهش حاضر، نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه گواه و پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری شامل تمامی کلینیک‌های ترک اعتیاد منطقه 5 شهر تهران در سال‌های 1401-1400 بود که مراجعان تحت درمان نگهدارنده با متادون قرار داشتند. از میان افراد جامعه آماری، 30 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشهای چند مرحله‌ای انتخاب شده و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه گمارده شدند. در جلسات مداخله طرحواره درمانی، از پروتکل یانگ (1999) و برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس‌های خودسرزنش‌گری (گیلبرت و همکاران، 2004) و احساس شرم (کوهن و همکاران، 2011) استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها نیز از آزمون تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر، آزمون تعقیبی بنفرونی و نرم‌افزار SPSS26 استفاده شد.
یافته ها: یافته‌های این پژوهش نشان داد که در گروه آزمایش (مداخله طرحواره‌درمانی)، نمرات پس آزمون و پیگیری خود سرزنش‌گری، احساس شرم و مؤلفه های آن ها در مقایسه با نمرات پیش آزمون به طور معناداری کاهش پیدا کرده است (0/001 P<). همچنین تفاوت معناداری در نمرات متغیرهای مذکور بین مراحل پس آزمون و پیگیری مشاهده نشد که نشان‌دهنده تداوم اثربخشی مداخله در مرحله پیگیری است (0/05 P>).
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های به دست آمده، این نتیجه حاصل می‌شود که طرحواره‌درمانی با بازسازی و بازنگری در طرحواره‌های ناساگار اولیه، باعث کاهش مشکلات احتمالی روانشناختی مانند خودسرزنش‌گری و احساس شرم در معتادین تحت درمان نگهدارنده با متادون می‌شود. بنابراین، تکرار آزمایش در گروه‌های دیگر و نمونه های بیشتر پیشنهاد می‌شود.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط مجوز کرییتیو کامنز (CC BY-NC-ND) قابل بازنشر است. |