سیدسعید واعظ فر، سیاوش طالع پسند، محمدعلی محمدی فر، اسحاق رحیمیان بوگر،
دوره ۲۲، شماره ۱۲۷ - ( ۷-۱۴۰۲ )
چکیده
زمینه: انتخاب رشته تحصیلی، یکی از مهم‌ترین تصمیماتی است که دانشآموز در زندگی خود می‌گیرد. عوامل متعددی در این تصمیم‌گیری تأثیرگذار هستند. باتوجه به سرنوشت‌ساز بودن این مرحله در زندگی دانش‌آموزان، ضرورت دارد تا نقش عوامل مختلف مانند عوامل محیطی، شناختی و انگیزشی بر انتخاب رشته تحصیلی مورد بررسی علمی قرار گیرد؛ اما تاکنون مطالعه‌ای که به تعیین سهم هریک از عوامل بپردازد انجام نشده است.
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل محیطی، شناختی و انگیزشی مؤثر بر تمایل به انتخاب رشته علوم ریاضی و فیزیک در ایران بود.
روش: روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی بود. شرکت‌کنندگان ۴۰۰ نفر از دانش آموزان پایه نهم شهر یاسوج بودند که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای تصادفی انتخاب شدند. همه آنها پرسشنامههای ارزش تکلیف و انتظار موفقیت ژو و همکاران (۲۰۱۳)، هوش چندگانه مکنزی (۱۹۹۹)، حافظه هیجانی، مکان کنترل نویکی و استریکلند (۱۹۷۳) و مجموعه پرسشنامههای نظر معلم در مورد پیشرفت ریاضی قبلی دانشآموز، نظر والدین در مورد انتخاب رشته ریاضی و مقیاس تمایل به انتخاب رشته ریاضی و فیزیک که توسط واعظفر و همکاران (منتشر نشده) تدوین شده را تکمیل کردند. روابط درونی متغیرها با مدل معادلات ساختاری در نرم‌افزار لیزرل آزمون شد.
یافته‌ها: باورهای اجتماعی‌کنندگان بر تمایل به انتخاب رشته ریاضی و فیزیک اثر غیرمستقیم ساختاری داشت (۰۵/۰ p<). همچنین پیشرفت ریاضی قبلی بر تمایل به انتخاب رشته ریاضی و فیزیک اثر غیرمستقیم ساختاری داشت، اما هوش چندگانه بر تمایل به انتخاب رشته ریاضی و فیزیک اثر غیرمستقیم ساختاری نداشت. همچنین ارزش تکلیف بر تمایل به انتخاب رشته ریاضی و فیزیک اثر مستقیم ساختاری داشت (۰۵/۰ p<).
نتیجه‌گیری: با توجه به این یافته‌ها، می‌توان به طراحی برنامه‌های مشاوره تحصیلی و آموزشی هدفمند تر برای دانش‌آموزان پرداخت تا آنها بتوانند تصمیمات تحصیلی خود را بر اساس اطلاعات بهتری بگیرند. همچنین، معلمان و والدین می‌توانند از این یافته‌ها بهره‌برداری کنند تا نقش خود در هدایت دانش‌آموزان به رشته‌های ریاضی و فیزیک را بهتر درک کرده و به انتخاب‌های موفق‌تری برای آنها کمک کنند.
