آرزو حبیبی، محمد رضا خدابخش، زهرا باقرزاده گلمکانی،
دوره ۲۴، شماره ۱۴۸ - ( ۴-۱۴۰۴ )
چکیده
زمینه: مراقبین بیماران مبتلا به سرطان به دلیل چالش‌ها و عوامل استرس‌زا در معرض خطرات مرتبط با بار مراقبین قرار می‌گیرندکه اثرات روانشناختی زیادی از جمله آشفتگی‌های روانشناختی را در پی دارد. بر اساس پیشینه، درمان شناحتی رفتاری و درمان هیجان‌مدار هر کدام بر آشفتگی‌های روانشناختی مؤثر است، اما در زمینه کاربرد این درمان‌ها و مقایسه آن‌ها در آشفتگی‌های روانشناختی در جامعه مورد تحقیق شکاف پژوهشی وجود دارد.
هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری و درمان هیجان‌مدار بر آشفتگی‌های روانشناختی در مراقبین بیماران مبتلا به سرطان انجام شد.
روش: روش پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیشآزمون - پس‌آزمون با گروه گواه همراه با پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری شامل تمامی مراقبین بیماران مبتلا به سرطان بود که از خدمات بنیاد نیکوکاری کنترل سرطان ایرانیان (مکسا) شهر مشهد در سه ماه آخر سال ۱۴۰۲ برای بیماران خود بهرمند می‌شدند. از جامعه آماری مذکور تعداد ۴۵ نفر دارای شرایط ورود به پژوهش با روش نمونه‌گیری هدفمند وارد مطالعه شدند. سپس به صورت تصادفی در ۳ گروه ۱۵ نفره، (۳۰ نفر در ۲ گروه آزمایش و ۱۵ نفر در گروه گواه) جایگزین شدند. از مقیاس پریشانی روانشناختی (کسلر و همکاران، ۲۰۰۲) جهت جمع‌آوری اطلاعات و به عنوان پیشآزمون و پس‌آزمون و پیگیری استفاده شد. پروتکل‌ها شامل درمان شناختی رفتاری (یونگ و همکاران، ۲۰۰۱) به صورت ۱۰ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای هفته‌ای یک بار و درمان هیجان‌مدار (گرینبرگ، ۲۰۰۶) به صورت ۸ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای هفته‌ای یک بار بودند؛ در حالی که گروه گواه هیچگونه مداخلهای دریافت نکردند. داده‌ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرنی و نرمافزار SPSS نسخه ۲۷ تجزیه و تحلیل شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان دادکه بین گروه‌های آزمایش و گروه گواه تفاوت معناداری وجود داشت؛ و هر دو درمان شناختی رفتاری و هیجان‌مدار باعث کاهش آشفتگی‌های روانشناختی مراقبین بیماران مبتلا به سرطان مؤثر شد (۰۵/۰ >p). همچنین براساس نتایج بدست آمده درمان هیجان‌مدار در بهبود آشفتگی‌های روانشناختی مراقبین بیماران مبتلا به سرطان اثربخشی بیشتری از درمان شناختی رفتاری دارد (۰۵/۰ >p).
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش با هر دودرمان شناختی رفتاری و درمان هیجان‌مدار، می‌توان آشفتگی‌های روانشناختی را در مراقبین بیماران مبتلا به سرطان بهبود داد. یافته‌های مذکور می‌تواند برای انتخاب نوع درمان، یاریگر درمانگران باشد.
