حسن مختارپور، محمدعلی گودرزی، محمدرضا تقوی، سید علی اکبر فقیهی،
دوره ۲۰، شماره ۱۰۶ - ( ۱۰-۱۴۰۰ )
چکیده
زمینه: سوءمصرف مواد یکی از نگرانی های بزرگ سلامت در کشورهای درحالتوسعه مانند ایران است. از سوی دیگر اکثر تحقیقات پیشین در مورد انگیزه های سوءمصرف مواد در نمونه های محلی و گروههای سنی جوان تر (بهعنوانمثال نوجوانان) بوده است و درنتیجه دانش ما از انگیزه های سوءمصرف مواد در بزرگسالان محدود است.
هدف: هدف از این مطالعه کشف انگیزه های مصرف و سو مصرف مواد از دیدگاه افراد مصرفکننده، خانواده های آنها و متخصصین سلامت روان که سالها با اینگونه مشکلات آشنایی داشته اند، در شهر شیراز بود.
روش: برای انجام پژوهش از روش کیفی استفاده شد. دادهها با استفاده از مصاحبه نیمه – ساختاریافته و نمونهگیری نظری جمعآوری شد. ۲۶ مشارکتکننده شامل ۵ متخصص و درمانگر اعتیاد، ۱ نفر از اعضای خانواده افراد معتاد و ۱۹ نفر از افراد مصرفکننده مواد مورد مصاحبه قرار گرفتند. مصاحبهها ضبط و رونویسی شدند. تحلیل محتوا با استفاده از مقایسه مداوم برای مصاحبهها انجام شد.
یافته ها: از ۹۴۳ کد اولیه، ۱۰ مضمون اصلی با ۲۴ مضمون فرعی به عنوان انگیزه های سوءمصرف مواد استخراج گردید. مضمونهای اصلی: مسائل ارتباطی، مسائل جسمی، نگرش به اعتیاد، اجتناب تجربهای، دوگرگه، رفتارهای اعتیادی، عوامل اجتماعی، اختلالات روان پزشکی، مسائل فرهنگی، مسائل ژنتیکی.
نتیجهگیری: انگیزههای سوءمصرف در دامنهای گسترده از عوامل زیستی – روانشناختی – اجتماعی - معنوی که باید در برنامههای پیشگیری مطرح و مد نظر قرار بگیرند. به نظر می رسد الگوی تعاملی میان انگیزهها وجود دارد. مطالعه بیشتر برای کشف فرآیند الگوی تعاملی پیشنهاد میشود.