آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
دوره 23، شماره 137 - ( تابستان 1403(مرداد)، 1403 )
جلد 23 شماره 137 صفحات 314-289 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Abdi H, Farah-Bijari A, Ahadi B, Khodabakhsh-Pirkalani R. (2024). Barriers and facilitators of recovery in drug users under addiction treatment: A qualitative study. Journal of Psychological Science. 23(137), 289-314. doi:10.52547/JPS.23.137.289
URL: http://psychologicalscience.ir/article-1-2446-fa.html
URL: http://psychologicalscience.ir/article-1-2446-fa.html
عبدی حنانه، فرح بیجاری اعظم، احدی بتول، خدابخش پیرکلانی روشنک. موانع و تسهیل کننده های بهبودی در مصرف کنندگان تحت درمان اعتیاد: یک مطالعه کیفی مجله علوم روانشناختی 1403; 23 (137) :314-289 10.52547/JPS.23.137.289
دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران. ، f.bidjari@alzahra.ac.ir
چکیده: (544 مشاهده)
زمینه: سوءمصرف مواد مخدر یکی از چالش های عمده در ایران و جهان می باشد و درمان موفق این اختلال مزمن همواره از مهمترین دغدغه های متخصصان این حوزه بوده است. شناخت علل اختصاصی عود اعتیاد و همچنین عوامل تسهیل کننده درمان موفق مبتنی بر تجارب مصرف کنندگان مواد تحت درمان، می تواند زمینه ساز مداخلات درمانی در این گروه باشد.
هدف: بنابراین هدف از انجام این پژوهش شناسایی موانع و تسهیل کننده های بهبودی پس از ترک بر اساس تجارب عمیق سوءمصرف کنندگان تحت درمان با سابقه عود است.
روش: در این مطالعه از رویکرد کیفی با شیوه تحلیل مضمون استفاده شد. شرکت کنندگان شامل تمامی مصرف کنندگان تحت درمان، والدین بیماران تحت درمان و درمانگران اعتیاد در پاییز و زمستان سال 1402 در شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند گزینش شدند. نمونه گیری به صورت نظری تا اشباع داده ها ادامه یافت. 30 مصاحبه انفرادی 45-90 دقیقه ای انجام شده و داده ها به اشباع رسیدند. تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون (براون و کلارک) و با استفاده از نرم افزار MAXQDA نسخه 2022 صورت گرفت.
یافته ها: نتایج تحلیل مصاحبه با 30 شرکت کننده در پژوهش منجر به استخراج 48 مقوله مرتبه اول، 12 مقوله سازمان دهنده، 4 مقوله اصلی شد. موانع درمان موفق اعتیاد در دو مقوله اصلی محرک های درونی و بیرونی دسته بندی شد. محرک های درونی به سه مقوله سازمان دهنده ویژگی های شخصیتی-خلقی منفی، ضعف کارکردهای شناختی و ضعف های مهارتی تقسیم شد و محرک های بیرونی نیز در سه مقوله سازمان دهنده آسیب های خانوادگی، مسائل اجتماعی-اقتصادی آسیب زا و موانع مرتبط با درمان دسته بندی شد. همچنین تسهیل کننده های درمان در دو مقوله اصلی عوامل درونی و بیرونی تقسیم گردید. عوامل درونی تسهیل کننده به سه مقوله سازمان دهنده تقسیم شدند که عبارت بودند از ویژگی های شخصیتی، آموزش مهارت ها و تقویت کارکردهای شناختی و عوامل بیرونی تسهیل کننده درمان نیز در سه مقوله سازمان دهنده روابط خانوادگی امن و پذیرنده، حمایت و پذیرش اجتماعی و درمان متناسب و ادامه دار دسته بندی شد.
نتیجه گیری: موقعیت های پرخطر می توانند زمینه ساز شکست درمان و عود اعتیاد گردند، اما خبر خوب این است که می توان با شناسایی عوامل خطر عود در کنار شناسایی عوامل تسهیل کننده درمان از شکست درمان پیشگیری کرد. شناسایی عوامل ذکر شده علاوه بر افزایش دانش در این زمینه به متخصصان حوزه اعتیاد کمک می کند که این یافته ها را در طراحی مداخلات مناسب جهت پیشگیری از عود و توانبخشی موفق اعتیاد به کار گیرند.
هدف: بنابراین هدف از انجام این پژوهش شناسایی موانع و تسهیل کننده های بهبودی پس از ترک بر اساس تجارب عمیق سوءمصرف کنندگان تحت درمان با سابقه عود است.
روش: در این مطالعه از رویکرد کیفی با شیوه تحلیل مضمون استفاده شد. شرکت کنندگان شامل تمامی مصرف کنندگان تحت درمان، والدین بیماران تحت درمان و درمانگران اعتیاد در پاییز و زمستان سال 1402 در شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند گزینش شدند. نمونه گیری به صورت نظری تا اشباع داده ها ادامه یافت. 30 مصاحبه انفرادی 45-90 دقیقه ای انجام شده و داده ها به اشباع رسیدند. تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون (براون و کلارک) و با استفاده از نرم افزار MAXQDA نسخه 2022 صورت گرفت.
یافته ها: نتایج تحلیل مصاحبه با 30 شرکت کننده در پژوهش منجر به استخراج 48 مقوله مرتبه اول، 12 مقوله سازمان دهنده، 4 مقوله اصلی شد. موانع درمان موفق اعتیاد در دو مقوله اصلی محرک های درونی و بیرونی دسته بندی شد. محرک های درونی به سه مقوله سازمان دهنده ویژگی های شخصیتی-خلقی منفی، ضعف کارکردهای شناختی و ضعف های مهارتی تقسیم شد و محرک های بیرونی نیز در سه مقوله سازمان دهنده آسیب های خانوادگی، مسائل اجتماعی-اقتصادی آسیب زا و موانع مرتبط با درمان دسته بندی شد. همچنین تسهیل کننده های درمان در دو مقوله اصلی عوامل درونی و بیرونی تقسیم گردید. عوامل درونی تسهیل کننده به سه مقوله سازمان دهنده تقسیم شدند که عبارت بودند از ویژگی های شخصیتی، آموزش مهارت ها و تقویت کارکردهای شناختی و عوامل بیرونی تسهیل کننده درمان نیز در سه مقوله سازمان دهنده روابط خانوادگی امن و پذیرنده، حمایت و پذیرش اجتماعی و درمان متناسب و ادامه دار دسته بندی شد.
نتیجه گیری: موقعیت های پرخطر می توانند زمینه ساز شکست درمان و عود اعتیاد گردند، اما خبر خوب این است که می توان با شناسایی عوامل خطر عود در کنار شناسایی عوامل تسهیل کننده درمان از شکست درمان پیشگیری کرد. شناسایی عوامل ذکر شده علاوه بر افزایش دانش در این زمینه به متخصصان حوزه اعتیاد کمک می کند که این یافته ها را در طراحی مداخلات مناسب جهت پیشگیری از عود و توانبخشی موفق اعتیاد به کار گیرند.
واژه‌های کلیدی: عود اعتیاد، تسهیل کننده های درمان اعتیاد، موانع درمان اعتیاد، مصرف کنندگان تحت درمان
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط مجوز کرییتیو کامنز (CC BY-NC-ND) قابل بازنشر است. |
This work is licensed under the Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0)